Nguồn cung thiếu hụt, giá tiêu tăng

Từ đầu năm đến nay, giá hạt tiêu Việt Nam trên đà tăng mạnh, đặc biệt vào nửa đầu tháng 6, giá tăng “nóng” khi đạt đỉnh 180.000 đồng/kg vào ngày 12/6 đã được nhiều người kỳ vọng hồ tiêu sẽ trở lại thời hoàng kim. Tuy nhiên, sau khi lập đỉnh thì đến nay, giá tiêu giảm và thay đổi liên tục, dao động quanh mốc 140.000 – 160.000 đồng/kg, nhưng vẫn được xem là mức cao kỷ lục tính từ năm 2016. Giá tiêu ở mức cao khiến người dân rất phấn khởi và yên tâm hơn để chăm sóc vườn tiêu đang có.

Theo nhiều nông dân ở các vùng trồng tiêu, mặc dù giá tăng nhưng người trồng được hưởng lợi không nhiều do đa số vườn tiêu lâu năm đã bị thay thế bằng sầu riêng và một số loại cây trồng khác có giá trị kinh tế cao hơn. Mặt khác, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu nên năng suất tiêu giảm mạnh trong những năm gần đây, trung bình từ 20 - 30%.

Bà Lương Thị Oanh, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp Eawy (huyện Ea H’leo) cho hay, sau khi thành lập HTX (năm 2015) giá tiêu liên tục giảm khiến nhiều hộ không còn đầu tư chăm sóc nên nhiều vườn đã chết dần các trụ, đồng thời họ trồng xen các loại cây có giá trị kinh tế cao hơn. Hiện nay, trong số 50 ha hồ tiêu liên kết với HTX thì hầu như không còn các vườn trồng thuần, vì vậy năng suất và sản lượng giảm rất nhiều, khoảng 60 – 70% so với trước đây.

Theo Sở NNPTNT, Đắk Lắk hiện có 28.583 ha hồ tiêu, giảm 2.501 ha so với năm 2022. Trong đó, diện tích cho sản phẩm là 27.176 ha; năng suất bình quân đạt 30,06 tạ/ha, tăng 0,3 tạ/ha so với năm 2022. Diện tích hồ tiêu tiếp tục giảm, nhưng năng suất và sản lượng tăng là do giá tiêu hạt đã tăng trở lại nên người dân có lãi và chú trọng đầu tư chăm sóc hơn, song diện tích trồng mới thì tăng không đáng kể.

Theo Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VSPA), hiện tượng thời tiết hạn hán kéo dài dẫn đến sản lượng hồ tiêu năm nay của Việt Nam giảm 10%, xuống khoảng 170.000 tấn so với năm ngoái, mức thấp nhất trong vòng 5 năm gần đây. Nhiều nước sản xuất lớn cũng được dự báo sụt giảm sản lượng do tác động của hiện tượng El Nino lẫn suy giảm diện tích canh tác.

Nông dân kỳ vọng giá tiêu sẽ tăng cao

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, giá hồ tiêu sẽ còn tăng, mặc dù trong ngắn hạn có thể sẽ có những đợt điều chỉnh giảm, nhưng sẽ không quá sâu và thị trường đã hình thành mặt bằng giá mới. Tuy nhiên, giá tiêu hiện nay vẫn chưa hấp dẫn để người dân ồ ạt bán ra, bởi sầu riêng, cà phê đang có giá rất tốt, giúp nông dân cũng có đủ khả năng tài chính để trữ hồ tiêu. Ngay lúc giá đang tăng cao như hiện nay nhưng họ vẫn chọn cách bán ra "nhỏ giọt" để thăm dò thị trường.

Ông Phạm Văn Tuấn, Giám đốc HTX Nông nghiệp Việt Đức (huyện Cư Kuin) cho biết, với diện tích 50 ha trong niên vụ 2024 thì tổng sản lượng hồ tiêu của HTX gần 200 tấn. Năm nay, giá tiêu liên tục tăng cao nhưng người dân không bị áp lực bán sớm như những năm trước đây, bởi giá các loại nông sản khác cũng đang tăng, giúp bà con có thu nhập ổn định. Do đó, sau thu hoạch, người dân chỉ bán trước một phần sản lượng để trả tiền thuê nhân công, tái đầu tư sản suất cho niên vụ tới, số còn lại vẫn được tích trữ chờ tiêu tăng giá.

Tương tự, ở HTX Nông nghiệp Eawy, các thành viên cũng chỉ bán khoảng 50% sản lượng, phần lớn vẫn đang kỳ vọng ở mức giá 200.000 đồng/kg mới bán ra, bởi họ đang có nguồn thu tốt từ sầu riêng và cà phê. Trong khi đó, việc bảo quản hạt tiêu dễ hơn so với các mặt hàng nông sản khác, có thể cất trong kho 2 – 3 năm.

Còn hộ ông Vũ Kim Thịnh (thôn Kim Châu, xã Dray Bhăng, huyện Cư Kuin) cho hay, với 7 ha, vụ tiêu vừa rồi, gia đình thu về 40 tấn tiêu. Mặc dù giá tiêu liên tục tăng cao nhưng gia đình ông chưa bán, bởi sản lượng tiêu của những năm trước vẫn còn trong kho. 

Để chờ giá tốt, gia đình ông đã đầu tư xây dựng kho lạnh bảo quản nhằm bảo đảm chất lượng hạt tiêu không bị ẩm, mốc. “Giá tiêu liên tục tăng cao nhưng gia đình cũng không bị áp lực phải bán ra vì có đủ tài chính để tập trung đầu tư nâng cao chất lượng trên diện tích vườn tiêu hiện có, hy vọng vụ mùa tiêu năm sau sẽ đạt năng suất cao hơn và giá sẽ tốt hơn”, ông Thịnh chia sẻ.

Theo VSPA, năm 2024 nhu cầu tiêu thụ hồ tiêu toàn cầu dự kiến đạt tới 529.000 tấn, vượt 64.000 tấn so với sản xuất. Với tình trạng khan hiếm nguồn cung hồ tiêu như hiện nay, nhiều chuyên gia ngành hàng nhận định giá tiêu trong thời gian tới có thể vượt đỉnh chu kỳ giá lần trước. 

Tuy nhiên, ở khía cạnh khác, giá hạt tiêu tăng trong bối cảnh tăng giá chung của các mặt hàng nông sản cũng là tín hiệu tốt để nông dân không đổ xô đi trồng như thời điểm tăng giá trước đây. Đồng thời, nông dân sẽ có điều kiện chăm sóc vườn tiêu tốt hơn theo hướng bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và gia tăng giá trị sản phẩm.