Ngày 9/5/2024, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến 2050.

Theo đó, mục tiêu tổng quát đến năm 2030 của Quy hoạch là phát triển khai thác thủy sản bền vững, có trách nhiệm, phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế.

Bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, chủ động phòng, chống thiên tai; góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân, bảo đảm an sinh xã hội. Bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán, an ninh, trật tự và lợi ích quốc gia trên sông, trên biển của Việt Nam.

Đối với bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản, Quy hoạch đặt mục tiêu, 27 khu bảo tồn biển được thành lập và hoạt động hiệu quả với tổng diện tích vùng biển được khoanh vùng bảo tồn khoảng 463.587 ha, chiếm khoảng 0,463% diện tích tự nhiên vùng biển quốc gia (các vùng biển thuộc quyền tài phán quốc gia).

Quy hoạch xác định 149 khu vực ở vùng biển (59 khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản, 63 khu vực cấm khai thác thủy sản có thời hạn, 27 khu vực cư trú nhân tạo cho các loài thủy sản) và 119 khu vực nội địa (66 khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản, 53 khu vực cấm khai thác thủy sản có thời hạn) được khoanh vùng bảo vệ nguồn lợi thủy sản, bảo vệ khu vực tập trung sinh sản, khu vực thủy sản còn non tập trung sinh sống của các loài thủy sản.

Đối với khai thác thủy sản, phấn đấu tổng số tàu cá tối đa khoảng 83.600 chiếc. Cơ cấu nghề khai thác thủy sản bao gồm nghề lưới kéo chiếm 10%; nghề lưới vây chiếm 6,1%; nghề lưới rê chiếm 40,3%; nghề câu chiếm 18,9%; nghề lưới chụp chiếm 3,0%; nghề lồng bẫy chiếm 2,9%...

Theo Quy hoạch, nhu cầu vốn thực hiện đến 2030 khoảng trên 8.000 tỷ đồng từ ngân sách nhà nước, ngoài ngân sách và vốn hợp pháp khác.

Quy hoạch đặt mục tiêu đến năm 2050, Việt Nam trở thành quốc gia có nghề cá phát triển bền vững, hiện đại, tương đương với các nước có nghề cá phát triển trong khu vực và trên thế giới; đa dạng sinh học biển và các thủy vực nội địa được bảo tồn và phát triển; đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao; góp phần bảo đảm an sinh xã hội; bảo vệ chủ quyền, an ninh, trật tự và lợi ích quốc gia trên sông, trên biển của Việt Nam.

Ngày 31/5, Bộ NNPTNT tổ chức hội nghị công bố Quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến 2050. Ảnh: Quang Hùng

Tại hội nghị công bố Quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến 2050, ngày 31/5, Thứ trưởng Bộ NNPTNT Phùng Đức Tiến khẳng định Việt Nam có điều kiện tự nhiên vô cùng thuận lợi, diện tích vùng biển rộng, các loài thủy sản phân bố đa dạng và phong phú. Đây là thế mạnh trong phát triển ngành kinh tế biển nói chung và kinh tế thủy sản nói riêng.

Những năm qua, ngành kinh tế thủy sản đã có những bước phát triển mạnh mẽ, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước, đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia đứng đầu về xuất khẩu thủy sản trên thế giới.

Trong giai đoạn năm 2010 - 2020, giá trị sản xuất ngành thủy sản tăng trưởng 5,2%/năm; thu nhập bình quân đầu người tăng 2,5 lần; kim ngạch xuất khẩu có tốc độ tăng trung bình đạt khoảng 6,1%/năm. Năm 2023 vừa qua, tổng sản lượng thủy sản đạt 9,269 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt 9,2 tỷ USD, đưa Việt Nam lên vị trí thứ ba trên thế giới chỉ đứng sau Trung Quốc và Na Uy.

Kết quả này đã đóng góp quan trọng đối với phát triển kinh tế đất nước, cải thiện sinh kế, ổn định đời sống, tạo công ăn việc làm cho khoảng hơn 4 triệu người dân, đặc biệt là đối với cộng đồng dân cư sống phụ thuộc vào nguồn lợi thủy sản ở 28 tỉnh, thành phố ven biển.

Bên cạnh những thành tựu đạt được, Thứ trưởng cũng chỉ rõ những thách thức đối với nhiệm vụ bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản. Đó là: Khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU); Sự suy giảm nguồn lợi thủy sản cả vùng biển và vùng nội địa do tình trạng khai thác quá mức cho phép; Cơ cấu nghề khai thác chưa phù hợp; số lượng tàu còn nhiều, đặc biệt tàu khai thác ở vùng biển ven bờ với ngư cụ gây hủy diệt nguồn lợi thủy sản, khai thác không theo mùa vụ.

Ngoài ra, tổn thất sau thu hoạch trong khai thác cao; trang thiết bị an toàn tàu cá chưa đảm bảo; Cơ sở hạ tầng, dịch vụ hậu cần nghề cá chưa đồng bộ; Tranh chấp chủ quyền trên vùng biển ảnh hưởng đến khai thác hải sản; Trữ lượng thủy sản nguồn lợi thủy sản và hệ sinh thái suy giảm.

Luật Thủy sản 2017 và các văn bản pháp luật liên quan đã xác định nuôi trồng và khai thác thủy sản là một trong 6 ngành kinh tế biển ưu tiên đột phá đến năm 2030. Công tác bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản bền vững, vì thế, có đóng góp quan trọng trong việc phát triển kinh tế biển bền vững.

"Việc Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định phê duyệt Quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 là cơ sở quan trọng để phân bổ lại không gian cho bảo tồn, bảo vệ, khai thác thủy sản phù hợp với khả năng cho phép của nguồn lợi, hệ sinh thái. Bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản phải gắn với lợi ích và trách nhiệm của cộng đồng và phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của từng vùng", ông Tiến nhấn mạnh.

Thời gian tới, cùng với việc triển khai Quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến yêu cầu Cục Thủy sản, Cục Kiểm ngư phối hợp chặt chẽ với bộ, ngành, địa phương, hiệp hội ngành hàng thực hiện có hiệu quả Nghị định số 67/2014/NĐ-CP về phát triển thủy sản. Đồng thời, bố trí quỹ đất, ngân sách và huy động các nguồn lực xã hội để thực hiện quy hoạch.

Bên cạnh việc tổ chức thực hiện, các cấp, các ngành liên quan cần tăng cường kiểm tra, đẩy mạnh truyền thông về quy hoạch, góp phần tiết giảm chi phí và áp lực cho ngân sách Nhà nước.