Tìm cách trả nợ môi trường

Một buổi chiều cùng các thành viên Hợp tác xã nông nghiệp 339 (xã Thạnh Phước, Giồng Riềng, Kiên Giang) lội thăm cánh đồng lúa đang thì con gái, ai cũng cảm nhận rõ sự thay đổi về môi trường từ đất, nước đến không khí. Xã Thạnh Phước được Phòng NN-PTNT huyện Giồng Riềng chọn triển khai dự án sản xuất lúa theo hướng hữu cơ.

Trên cánh đồng rộng hơn 122ha, 29 hộ thành viên Hợp tác xã nông nghiệp 339 đã mạnh dạn chuyển đổi sang sản xuất lúa theo hướng hữu cơ với sự đồng hành của ngành chức năng và doanh nghiệp. Theo đó, trước khi vào vụ sản xuất, nông dân được tham gia lớp tập huấn chuyển giao kỹ thuật và trao đổi kinh nghiệm trong sản xuất lúa hữu cơ. Đồng thời triển khai chính sách hỗ trợ các vật tư tư thiết yếu, mục tiêu ngay vụ đầu tiên nông dân sử dụng trên 70% phân bón hữu cơ và các loại thuốc BVTV có nguồn gốc sinh học để thay thế dần các loại thuốc hóa học.

Công ty TNHH Đầu tư Sản xuất Thương mại hữu cơ Kiên Giang là đơn vị trúng thầu hỗ trợ kỹ thuật suốt quá trình canh tác, cam kết năng suất lúa tương đương với trung bình năng suất khu vực triển khai mô hình, đồng thời thu mua hết sản lượng lúa cho nông dân.

Nông dân Bùi Văn Chín, thành viên Hợp tác xã nông nghiệp 339 có 5ha tham gia sản xuất lúa theo hướng hữu cơ cho biết: “Mặc dù nhà nông ở đây ai cũng có thâm niên trồng lúa nhưng chủ yếu vẫn làm theo tập quán, kinh nghiệm. Bà con đầu tư nhiều để có năng suất cao mà ít chú ý đến hiệu quả kinh tế, việc lạm dụng phân, thuốc hóa học còn gây ra “món nợ” về môi trường mà giờ chúng tôi đang tìm cách trả trước khi phải trả giá”.

Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp 339 - ông Nguyễn Văn Kích phấn khởi cho biết, nhờ ứng dụng tốt quy trình canh tác lúa hữu cơ, “1 phải 5 giảm”, quản lí sâu bệnh đúng lúc, kịp thời nên bà con trong mô hình hạn chế được số lần phun thuốc BVTV so với ngoài mô hình 2 lần/vụ. Bên cạnh đó, áp dụng kỹ thuật tưới ngập – khô xen kẽ, phơi ruộng nhằm tăng lượng oxy, giải phóng các độc tố trong đất, tăng quá trình khoáng hoá, giúp rễ lúa ăn sâu, cứng cây, hạn chế đổ ngã, thuận lợi cho cơ giới hóa khi chăm sóc, thu hoạch.

Theo đánh giá, năng suất lúa canh tác theo hướng hữu cơ đạt 8,5 tấn/ha, tương đương với năng suất lúa sản xuất đại trà bên ngoài là 8,6 tấn/ha. Tổng thu đối với lúa trong mô hình sản xuất lúa theo hướng hữu cơ là 68 triệu đồng/ha, thấp hơn 0,8 triệu đồng so với bên ngoài. Tuy nhiên, nhờ giảm chi phí đầu tư (hơn 3,1 triệu đồng/ha), mô hình có liên kết đầu ra nên giá bán cao hơn 100 đồng/kg, đạt lợi nhuận 49 triệu đồng/ha, cao hơn so với bên ngoài hơn 2,3 triệu đồng/ha.

Hỗ trợ phát triển lúa hữu cơ

Ông Đỗ Văn Đông, Phó Chủ tịch UBND xã Thạnh Phước cho biết, là xã vùng xa, nông dân Thạnh Phước chủ yếu trồng lúa 3 vụ/năm. Toàn xã có diện tích hơn 4.080ha đất lúa, năm 2023 gieo sạ được hơn 10.200ha/3 vụ, sản lượng lúa đạt gần 69.300 tấn. Mặc dù năng suất và sản lượng lúa đạt chỉ tiêu đề ra tuy nhiên đa phần nông dân còn canh tác theo tập quán, ít quan tâm tới hiệu quả kinh tế và giảm ô nhiễm môi trường, còn chi nhiều khoản đầu tư vào sản xuất chưa hợp lý, dẫn đến lãng phí và giá thành còn cao.

Thực hiện xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, nhất là tiêu chí tổ chức sản xuất và tiêu chí môi trường, Thạnh Phước đã chọn Hợp tác xã Phước Nguyên và Hợp tác xã nông nghiệp 339 tham gia dự án sản xuất lúa theo hướng hữu cơ do huyện triển khai. Việc sản xuất lúa theo tiêu chuẩn, áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật đã giúp giảm chi phí vật tư đầu vào, giảm phát thải gây ô nhiễm môi trường, nâng cao chất lượng lúa gạo đáp ứng yêu cầu cao về gạo xuất khẩu ở các thị trường tiềm năng như châu Âu, Hoa Kỳ…

Theo Phòng NN-PTNT huyện Giồng Riềng, dự án sản xuất lúa theo hướng hữu cơ được triển khai trên địa bàn huyện từ vụ lúa hè thu năm 2023 với diện tích 185ha. Với hiệu quả mang lại, nông dân đã đầu tư mở rộng sản xuất lúa theo hướng hữu cơ đạt gần 500ha trong vụ thu đông 2023 và đến vụ đông xuân năm 2023 - 2024 tiếp tục tăng lên trên 686ha. Cùng với chuyển giao quy trình sản xuất lúa theo hướng hữu cơ, huyện Giống Riềng còn tập trung xây dựng mã số vùng trồng gắn với liên kiết tiêu thụ lúa gạo tại các tổ chức nông dân tham gia dự án.

Để thúc đẩy chuyển đổi sản xuất lúa sang hướng hữu cơ, huyện Giồng Riềng triển khai các chính sách hỗ trợ cho các tổ chức nông dân tham gia dự án với mức 30% chi phí vật tư đầu vào (khoảng 3,4 triệu đồng/ha), gồm phân bón hữu cơ và thuốc BVTV sinh học.