Trồng sầu riêng-thay đổi cách làm, giúp tăng thu nhập

Chị Nguyễn Thị Diễm, ở ấp Hàm Luông, xã Tân Phú, huyện Châu Thành, tỉnh Bến Tre, canh tác sầu riêng hàng chục năm nhưng thu nhập chỉ tạm đủ sống, không dư nhiều bởi sản xuất tự phát dẫn đến chi phí đầu tư cao, bán giá thấp. 

Mấy năm nay, chị được vận động tham gia HTX Nông nghiệp Tân Phú, từ đó được tập huấn các lớp khuyến nông, kỹ thuật làm vườn; tiếp cận mô hình canh tác VietGAP… Từ những kiến thức có được, chị thiết kế lại vườn trồng sầu riêng giống Ri6, áp dụng các giải pháp kỹ thuật do HTX và ngành nông nghiệp hỗ trợ.

Để sầu riêng bán được giá cao, chị cùng các thành viên trong HTX xử lý trái vụ từ tháng 9 đến tháng 2; thời điểm này giá dao động 90.000-130.000 đồng/kg đối với giống Ri6, cộng năng suất 20 tấn/ha; nhờ đó mỗi héc-ta sầu riêng mang về bạc tỉ, cao hơn những loại cây khác. Vụ sầu riêng năm 2024, chị Diễm canh tác 20 công, thu hoạch khoảng 24 tấn, bán giá từ 90.000-130.000 đồng/kg, thu về khoảng 2,5 tỉ đồng.

Chị Nguyễn Thị Nghĩa, ở xã Tân Phú cho hay, bà con xứ này trồng cây ăn trái khá lâu, tuy nhiên hạn chế là tình trạng mạnh ai nấy làm, thiếu liên kết nên hiệu quả chưa cao. 

Từ khi tham gia HTX đã giúp mọi người thay đổi cách nhìn, cách làm; thay đổi tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, dựa vào các ứng dụng khoa học kỹ thuật để sản xuất sạch, hữu cơ, đáp ứng nhu cầu xuất khẩu. 

Chính những thay đổi này đã giúp vườn sầu riêng 10 công của gia đình chị đạt năng suất cao, bán giá tốt; thu nhập mỗi năm khoảng 1 tỉ đồng, có điều kiện lo cho con gái ăn học tới nơi tới chốn.

 

Nhờ sự liên kết chặt chẽ mà nhà vườn trồng sầu riêng ở Hậu Giang có đầu ra ổn định. Ảnh: H.THU

Đưa chúng tôi ra thăm vườn sầu riêng xanh tốt của mình, chị Cao Thị Hạnh (xã Tân Phú) chia sẻ: “Trước đây mỗi khi sầu riêng bị bệnh nứt thân, xì mủ… thì chỉ biết chạy ra các cửa hàng phân thuốc mua về phun xịt đại trà nên khá tốn kém. 

Từ khi tham gia HTX được tập huấn thường xuyên nên bà con nắm vững lúc nào cần phun thuốc và phun loại nào vừa hiệu quả mà không ảnh hưởng đến chất lượng trái.

Ngoài ra, còn được HTX hướng dẫn không thu hoạch trái còn non, mà phải để trái già tự nhiên trên cây nhằm đảm bảo độ ngọt, độ béo thì sầu riêng mới ngon; xuất khẩu đạt tiêu chuẩn. 

Đây cũng là cách tạo uy tín và thương hiệu cho sầu riêng HTX Tân Phú. 15 công sầu riêng của gia đình tôi áp dụng các quy trình này mang lại doanh thu mỗi năm từ 1-1,3 tỉ đồng…”.

Ông Phạm Văn Nghi, ở ấp Nhơn Xuân, thị trấn Một Ngàn, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang, trồng được khoảng 4 công sầu riêng Ri6, đây là vụ thu hoạch thứ 3, bán được gần 6 tấn trái, với giá 55.000 đồng/kg, trừ chi phí còn được gần 200 triệu đồng. 

Theo ông Nghi, trồng sầu riêng phải đầu tư chăm sóc, tính toán kỹ hơn rất nhiều so với những loại cây trồng khác để có thể thu hoạch được trái sầu riêng thơm ngon, chất lượng. Về chi phí đầu tư cho cây sầu riêng cũng ở mức khá cao nhưng hầu hết các hộ dân đều có lợi nhuận. Đặc biệt, nhờ có liên kết với các thương lái nên đầu ra luôn được ổn định.

Đoàn kết, giúp nhau cùng làm giàu

Chị Nguyễn Thị Thinh, Giám đốc HTX Nông nghiệp Tân Phú, nhìn nhận: “Để có được HTX lớn mạnh và nhiều hộ thu nhập bạc tỉ như hiện nay là một quá trình vượt khó khăn, kiên trì phát triển mô hình kinh tế hợp tác trong tổ chức hội phụ nữ cơ sở”. 

Chị Thinh nhớ lại, ngày trước bà con nông thôn vùng này cũng giống như nhiều nơi khác làm nông nghiệp nhỏ lẻ, tự phát, thiếu sự liên kết nên đầu ra sản phẩm bấp bênh. Quyết tâm thay đổi sản xuất theo hướng hiện đại, tháng 3-2017, Chi hội phụ nữ ấp Hàm Luông thành lập Tổ hợp tác trồng sầu riêng ấp Hàm Luông với 11 thành viên. 

Để Tổ hợp tác hoạt động hiệu quả, chị Thinh cùng các thành viên hình thành nhiều nhóm như, kỹ thuật, thu hoạch, kinh doanh, giao lưu… mỗi tháng họp một lần nhằm trao đổi, chia sẻ kỹ thuật trồng, chăm sóc sầu riêng. 

Các thành viên trong tổ còn hỗ trợ nhau về chăm sóc, thu hoạch. Những lúc nhàn rỗi thì các thành viên đứng ra nhận làm thuê như tạo tán, tỉa bông, thụ phấn… cho những hộ trồng sầu riêng bên ngoài nhằm tăng nguồn thu cho tổ hợp tác.

Tháng 8-2020, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Bến Tre chọn Tổ hợp tác sầu riêng ấp Hàm Luông triển khai mô hình ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sầu riêng thích ứng với biến đổi khí hậu. 

Các thành viên được hỗ trợ phương pháp chăm sóc sầu riêng “4 đúng” về bón phân và xịt thuốc “đúng loại, đúng liều, đúng lúc, đúng cách”. Ngoài ra, còn được hướng dẫn sử dụng thuốc sinh học để chăm sóc cây, canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP, xây dựng khu vườn xanh - sạch - đẹp…

Từ hoạt động hiệu quả nên tháng 12-2020 qua sự vận động của UBND xã Tân Phú, thế là HTX Nông nghiệp Tân Phú được thành lập. Lúc đầu, HTX có 51 thành viên, nay tăng lên hơn 300 thành viên, với 320ha. HTX còn hình thành 8 tổ dịch vụ vừa hỗ trợ các xã viên trong canh tác sầu riêng, vừa đi làm dịch vụ ở nhiều nơi khác. 

Đến nay, HTX xây dựng được 6 mã vùng trồng sầu riêng và áp dụng sản xuất VietGAP trên diện tích 200ha… 

“Những năm qua, HTX liên kết với các doanh nghiệp cung ứng vật tư đầu vào với giá ưu đãi để hỗ trợ cho xã viên, trong đó những hộ canh tác hữu cơ được hỗ trợ 3 triệu đồng/ha/vụ; đồng thời hợp tác với nhiều doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng nhằm tiêu thụ giá tốt cho xã viên khi tới kỳ thu hoạch…”, Giám đốc Nguyễn Thị Thinh cho hay.

Song song với việc cung ứng sầu riêng tươi phục vụ thị trường nội địa và xuất khẩu, giám đốc Nguyễn Thị Thinh còn suy nghĩ ra việc chế biến sâu như sầu riêng cấp đông; chế biến sầu riêng chiên giòn, chả giò sầu riêng, cà ri nấu sầu riêng, sầu riêng xào thập cẩm… nhằm đáp ứng đa dạng sản phẩm ra thị trường, góp phần làm tăng giá trị mang lại từ trái sầu riêng. HTX cũng xây dựng thương hiệu cho trái sầu riêng Tân Phú và đạt chứng nhận OCOP 4 sao…

Gần đây, HTX lặn lội sang tỉnh Đồng Tháp học hỏi mô hình “hội quán”, sau đó về thành lập Câu lạc bộ hội quán Tân Phú với 50 thành viên, nhằm liên kết giữa nông dân với doanh nghiệp và ngành chức năng trong sản xuất sầu riêng; đồng thời tổ chức các hoạt động trải nghiệm như trồng, chăm sóc, thu hoạch trái cây… phục vụ du khách tới tham quan… 

Lãnh đạo UBND xã Tân Phú cho rằng, việc tổ chức lại sản xuất nông nghiệp một cách bài bản, hiện đại thông qua mô hình HTX kiểu mới, nhờ vậy nhiều bà con nông thôn giờ đã có thu nhập bạc tỉ không còn là chuyện lạ…

Chị Bùi Thị Châm, Chi hội trưởng Chi hội phụ nữ ấp Trường Thọ 2A, Giám đốc HTX vườn cây ăn trái Trường Thọ 2A, xã Trường Long, huyện Phong Điền, thành phố Cần Thơ, cho biết: “Ngày trước ở vùng này nhiều chị em phụ nữ trồng các loại cây ăn trái như nhãn, xoài, mít… dạng manh mún, thiếu liên kết nên thu nhập không cao. Năm 2019, được sự động viên của các ngành chức năng, thế là chúng tôi thành lập HTX với 28 thành viên. 

Sau đó, HTX gắn kết với ngành nông nghiệp nhờ các kỹ sư hỗ trợ, tư vấn việc quy hoạch, phát triển vùng chuyên canh sầu riêng giá trị cao; đồng thời hợp tác với các doanh nghiệp cung cấp vật tư đầu vào giá ưu đãi, tiêu thụ sầu riêng khi tới vụ thu hoạch, giúp bà con an tâm sản xuất. 

Năm 2024, sầu riêng được giá, nhất là thời điểm tháng 2, tháng 3 từ 110.000-130.000 đồng/kg, đã giúp nhiều chị em có thu nhập từ 1-2 tỉ đồng/ha trở lên. Riêng gia đình tôi, đang canh tác 5,5 công sầu riêng cho trái, bán được gần 1,2 tỉ đồng. 

Bây giờ, nhiều chị em tham gia HTX rất phấn khởi bởi hiệu quả mang lại từ việc sản xuất được tổ chức bài bản, được chia sẻ thông tin, hỗ trợ nhau cùng phát triển…”.

Ngành nông nghiệp Hậu Giang cho biết, diện tích trồng sầu riêng của tỉnh có hơn 2.500ha, với 2 giống sầu riêng phổ biến là Ri6 và monthong. Hiện diện tích sầu riêng cho thu hoạch khoảng 1.000ha, năng suất bình quân từ 14-16 tấn trái/ha. 

Những năm gần đây, người dân có xu hướng chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả sang trồng sầu riêng, vì giá bán cao, lợi nhuận hấp dẫn. 

Ngành nông nghiệp cũng khuyến cáo người dân cần tăng cường ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, phòng ngừa các loại sâu bệnh để tăng năng suất và chất lượng trái, cũng như liên kết với doanh nghiệp thu mua để tạo đầu ra ổn định.

Theo đánh giá của nhiều chuyên gia nông nghiệp, sầu riêng là cây trồng khó tính, kén chọn đất, nước và dễ mẫn cảm thời tiết và sâu bệnh. Nếu người trồng thiếu am hiểu kỹ thuật, đặc tính của cây mà trồng theo phong trào thì nguy cơ thiệt hại sẽ rất lớn. 

Theo tính toán, thời gian từ khi trồng đến thu hoạch của cây sầu riêng từ 4-6 năm, chi phí đầu tư lớn. Do đó, dù giá trị kinh tế của cây sầu riêng đang mang lại hiệu quả cao cho nhà vườn, tuy nhiên ngành chức năng khuyến cáo người dân cần cân nhắc kỹ trước khi mở rộng diện tích trồng sầu riêng để tránh tình trạng cung vượt cầu, từ đó gây thiệt hại không nhỏ cho người trồng.