Giữ nhịp xuất khẩu

Báo cáo kết quả ngành nông nghiệp, nông thôn 5 tháng đầu năm 2024, Bộ NN-PTNT cho biết, kim ngạch tháng 5/2024 đạt 5,06 tỷ USD, tăng 11,2% so với cùng kỳ năm trước.

Tính chung 5 tháng, hầu hết các nhóm hàng đều tăng nên kim ngạch xuất khẩu tăng, đạt 24,14 tỷ USD. Trong đó, nông sản đạt 13,11 tỷ USD, tăng 27,7%; lâm sản 6,58 tỷ USD, tăng 22,7%; thủy sản 3,5 tỷ USD, tăng 3,6%; chăn nuôi 199 triệu USD, tăng 5,6%.

Các mặt hàng chủ lực đều có tín hiệu tích cực. Cụ thể, gỗ và sản phẩm gỗ 6,14 tỷ USD (tăng 23,6%); cà phê 2,9 tỷ USD (tăng 44,1%); gạo 2,65 tỷ USD (tăng 38,2%); điều 1,55 tỷ USD (tăng 19,3%); rau quả 2,59 tỷ USD (tăng 28,1%); tôm 1,3 tỷ USD (tăng 7,5%).

Một trong những nhóm hàng xuất khẩu ấn tượng 5 tháng qua là gỗ và sản phẩm gỗ. Riêng tháng 5, kim ngạch tăng 22,8% so với cùng kỳ năm 2023. Bộ NN-PTNT nhận định, do nhu cầu tiêu dùng tại các thị trường lớn phục hồi, kỳ vọng xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ có cơ hội tăng trưởng khả quan và nhiều khả năng đạt mục tiêu đề ra là 17,5 tỷ USD trong năm 2024.

Bởi theo thông lệ hàng năm, nhu cầu thị trường, đặc biệt là phân khúc đồ nội thất bằng gỗ, thường tăng rất mạnh vào quý IV, mùa của lễ hội với nhu cầu thay thế nội thất theo chu kỳ và thị trường nhà ở hoàn thiện.

Ba thị trường xuất khẩu lớn nhất là Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nhật Bản tiếp tục được duy trì và giữ vững, với giá trị xuất khẩu sang Hoa Kỳ chiếm 20,6%; Trung Quốc chiếm 19,2% và Nhật Bản chiếm 6,7%.

Ngoài ra, nhờ những chỉ đạo nhất quán, chủ động của Bộ NN-PTNT trong việc khai thác tín hiệu thị trường, giá xuất khẩu bình quân của nhiều mặt hàng nông sản tăng. Có thể kể đến giá gạo 638 USD/tấn, tăng 20,5%; cà phê 3.482 USD/tấn, tăng 49,9%; cao su 1.504 USD/tấn, tăng 8,8%; hạt tiêu 4.308 USD/tấn, tăng 39,3%. 

Nếu từ nay đến cuối năm không có diễn biến bất thường của thời tiết, thiên tai, dịch bệnh thì sản xuất lúa, rau, quả đảm bảo kế hoạch đề ra về diện tích, năng suất, sản lượng. Trong đó, lượng gạo hàng hóa phục vụ xuất khẩu đạt khoảng 7,6 triệu tấn.

Điểm sáng trong giải ngân vốn đầu tư công

Về kết quả sản xuất, Bộ NN-PTNT cho biết, sau 5 tháng, cả nước gieo cấy 4,22 triệu ha, giảm 1% so với cùng kỳ năm trước, nhưng năng suất bình quân đạt 67,6 tạ/ha, tăng 1,2 tạ/ha. Sản lượng trên diện tích thu hoạch 17,8 triệu tấn, tăng 2%.

Hiện Bộ NN-PTNT phối hợp chặt chẽ với địa phương, các tổ chức quốc tế và doanh nghiệp triển khai đồng bộ Đề án Phát triển bền vững 1 triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030.

Công tác phòng chống cháy rừng được chú trọng, đặc biệt tại các vùng trọng điểm có nguy cơ cao, như Tây Bắc, Tây Nguyên và Nam bộ. Diện tích rừng bị thiệt hại tháng 5 là 204,9 ha, giảm 42% và lũy kế 5 tháng đầu năm 652,3 ha, giảm 27% so cùng kỳ năm trước.

Bộ NN-PTNT cũng chỉ đạo, đôn đốc các địa phương thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 10/4/2024 của Ban Bí thư và Chương trình hành động, Kế hoạch của Chính phủ số 52/NQ-CP ngày 22/4/2024 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác chống khai thác IUU và phát triển bền vững ngành thuỷ sản.

Quy hoạch quốc gia thời kỳ 2021 - 2030 về Bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản đã được Thủ tướng phê duyệt.

Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công của Bộ NN-PTNT thuộc tốp đầu cả nước. Năm 2024, Bộ NN-PTNT được giao 9.935,3 tỷ đồng. Đến hết ngày 31/5/2024, ước giải ngân 4.154,5 tỷ đồng, đạt 41,8% kế hoạch.

Cùng với Đài Truyền hình Việt Nam, Bộ Xây dựng, Ngân hàng Chính sách xã hội..., Bộ NN-PTNT nằm trong nhóm bộ và cơ quan Trung ương có tỷ lệ ước giải ngân đạt trên mức bình quân chúng của cả nước. Ngoài ra, còn có một số địa phương như Tiền Giang, Phú Thọ, Tuyên Quang và Hòa Bình.

Hạn chế về nông thôn mới và HTX

Bên cạnh những điểm sáng, ngành nông nghiệp, nông thôn còn tồn tại về số xã đạt chuẩn nông thôn mới, khi tỷ lệ này không tăng trong nhiều tháng liên tiếp từ đầu năm 2024.

Lũy kế đến hết tháng 5/2024, cả nước có 1.874 xã nông thôn mới nâng cao (tăng 14 xã so với tháng 4/2024), 347 xã nông thôn mới kiểu mẫu (tăng 7 xã). Tuy nhiên, số xã nông thôn mới là 6.370/8.167 xã (tỷ lệ 78%), tăng gần 5% so với cuối năm 2022 nhưng không tăng so với thời điểm cuối tháng 12/2023.

Mục tiêu ngành nông nghiệp, nông thôn đặt ra trong năm 2024 là phấn đấu 80% số xã đạt chuẩn nông thôn mới. Nghĩa là, trong 7 tháng cuối năm, cả nước cần có thêm khoảng 160 xã đạt chuẩn, tương đương hơn 20 xã mỗi tháng.

Trước mắt, trong tháng 6/2024, Bộ NN-PTNT sẽ trình Thủ tướng xin chủ trương sửa đổi, bổ sung một số quy định tại Quyết định số 321/QĐ-TTg ngày 8/3/2022 về việc quy định tỉnh, thành phố hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.

Ngoài tồn tại về nông thôn mới, công tác 5 tháng đầu năm 2024 còn hạn chế về số lượng HTX nông nghiệp. Theo báo cáo, số lượng này tăng rất chậm về số lượng, đặc biệt hiệu quả không tăng. Nhiều HTX chưa phát huy tốt vai trò kết nối giữa hộ nông dân và doanh nghiệp.

Đặc biệt, số lượng doanh nghiệp tham gia hợp đồng liên kết tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp ít về số lượng, quy mô nhỏ. Việc duy trì và phát triển bền vững các liên kết chuỗi giá trị còn hạn chế.

Tại Diễn đàn Kinh tế hợp tác, hợp tác xã năm 2024 do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì hồi đầu tháng 2/2024, Liên minh Hợp tác xã báo cáo tốc độ phát triển của khu vực này chỉ bằng một nửa tốc độ tăng trưởng chung của nền kinh tế.

Tỷ trọng của khu vực kinh tế tập thể, HTX trong GDP của đất nước đang có xu hướng giảm qua các năm. Cụ thể, đóng góp vào GDP của khu vực này giảm từ 8,06% năm 2001 xuống còn 3,62% vào năm 2020.

Trình độ cán bộ quản lý HTX chưa cao. Đến năm 2023, số cán bộ quản lý HTX đạt trình độ sơ, trung cấp mới chiếm gần 36%, trình độ cao đẳng, đại học chỉ chiếm 23%.